Plakieta „Ukrzyżowanie” z dzwonu z Dylągowej

Gipsowy odlew przedstawiający scenę ukrzyżowania z trzema postaciami w reliefie.

W gablocie prezentowana jest część kolekcji odlewów gipsowych z dekoracji już nieistniejących dzwonów. Zarekwirowano je w czasie I wojny światowej, jako materiał dla przemysłu zbrojeniowego armii monarchii austro-węgierskiej. Konfiskata wyrobów metalowych odbywała się na terenie całej Galicji. Rząd austriacki ustalił kryteria dotyczące dzwonów, co miało być dobrą wolą zachowania tych najstarszych i cennych pod względem historycznym i artystycznym. Niestety w wielu przypadkach nie uszanowano tych wartości. O pomoc w klasyfikacji dzwonów przeznaczonych do konfiskaty poproszono polskich konserwatorów zabytków, oprócz tego specjalistów w dziedzinie sztuki i historii. Na terenie Ziemi Przemyskiej, taką „szansę ratowania” dzwonów otrzymali dr Mieczysław Orłowicz autor przewodników po Galicji i inż. arch. Kazimierz Osiński założyciel Muzeum Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu. Dzięki im staraniom – w 1917 roku, udało się zachować około czterysta dzwonów, a te, które nie udało się ocalić dokładnie udokumentowano, wykonano gipsowe odlewy wzorów. W zabiorach Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej znajduje się 65 plakiet z odlewami ornamentów, napisów oraz przedstawień figuralnych. Trafiły one do pierwszych zbiorów muzeum za sprawą Osińskiego. Plakiety są bezcennym śladem i źródłem informacji po utraconym dziedzictwie. Spośród prezentowanych na wystawie, na uwagę zasługuje plakieta ze scena „Ukrzyżowanie” odlana z zarekwirowanego dzwonu z Dylągowej. Na podstawie stylu wykonania tej płaskorzeźby udało się zidentyfikować warsztat ludwisarski Michaela Wittwercka w Gdańsku, gdzie w 1743 roku odlano ten dzwon. Inne z kolei plakiety świadczą o wysokim poziomie artystycznym sztuki zdobienia dzwonów.

Autor nieznany, plakieta „Ukrzyżowanie”, 1917 roku, Polska pod zaborem austro-węgierskim. Odlew, gips. Wymiary: wysokość 19,5 cm, szerokość 12 cm, głębokość 1,2 cm. Zbiory Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej w Przemyślu. Plakieta Jest odlewem dekoracji z dzwonu. Ma wydłużony kształt o nieregularnych krawędziach. Na środku wypukły relief ze sceną „Ukrzyżowanie”. Tło plakiety jest gładkie z odwzorowaniem powierzchni dzwonu. Na krzyżu postać nagiego Chrystusa, jego biodra są przepasane wąską tkaniną nazywaną perizonium. W dolnej części krzyża, po obu jego stronach dwie postacie. Z lewej strony Maria matka Jezusa, z prawej prawdopodobnie św. Jan. Ich głowy otoczone nimbem – symbol świętości. Postacie ubrane są w długie szaty układające się w pionowe fałdy. Relief został niedokładnie odlany, co można odczuć w jego niewyraźnych konturach. Prezentowana plakieta jest odlewem gipsowym z dekoracji już dziś nieistniejącego dzwonu z Dylądowej. Powstał w 1743-5 roku, w warsztacie ludwisarskim Michaela Wittwerka w Gdańsku. Wspomniany dzwon, podobnie jak setki innych został przetopiony na materiał do produkcji broni dla armii austro-węgierskiej w okresie I wojny światowej. W zbiorach muzeum znajduje się 65 podobnych odlewów ornamentów, napisów i przedstawień figuralnych, wykonanych z dzwonów przed ich zniszczeniem. Część z nich prezentowana jest na tej wystawie.