Różaniec – sznur z paciorkami ułatwiającymi odmawianie modlitwy znany jest już z ikonografii średniowiecznej. Sama modlitwa składająca się z powtórzeń Ave Maria, powiązanym z rozważaniem tajemnic z życia Matki Boskiej i Jezusa w różnych formach znana jest co najmniej od średniowiecza. W obecnej postaci ukonstytuowała się w XVI w., zatwierdzona przez papieża Piusa V w 1568 r. Jej początki, w postaci wielokrotnie powtarzanych fraz modlitewnych, pierwotnie jeszcze nie maryjnych, podobno sięgają wczesnego chrześcijaństwa. Także w tym czasie miał pojawić się sposób zliczania modlitw przy pomocy kamyków, a następnie węzłów na sznurach. Sznury występowały w wersji otwartej, to jest sznura luźno puszczonego, lub zamkniętej, w której końce sznura były ze sobą połączone. Ta druga szybko zyskała na popularności, jako praktyczniejsza w użyciu. W Polsce sznury modlitewne pojawiły w podobnym czasie, jak na Zachodzie Europy. Także modlitwa różańcowa w swojej rozwiniętej formie, podobnie jak bractwa różańcowe, zaczęła funkcjonować już na przełomie XV i XVI w., by największą powszechność i popularność zyskać w XVII w. Paciorki wykonywano z przeróżnych materiałów: kości, drewna, ceramiki, szkła, kamieni szlachetnych i ozdobnych. Nie wiadomo kiedy, ale zapewne co najmniej od XVIII wieku wykształciły się centra produkcji, charakteryzujące się użyciem określonych materiałów i zdobień, po których identyfikowano miejsce pochodzenia różańca. Szybko też stały się pamiątkami z miejsc kultu maryjnego, czego przykładem jest prezentowany różaniec, wykonany z paciorków z sandałowca, będący pamiątką z sanktuarium w Lourdes we Francji.
