Ikona „Mandylion”

Ikona Chrystusa – Mandylion (Święte Oblicze) z dwoma aniołami trzymającymi chustę.

W języku greckim słowo mandylion oznacza chustę. W ikonografii Kościoła Wschodniego terminem tym określa się ikonę, której zaginiony dzisiaj pierwowzór powstał poprzez odbicie twarzy Chrystusa na lnianej chuście. Chusta ta – według tradycji – dzięki temu zyskała leczniczą moc i uzdrowiła m. in. Abgara, króla Edessy. Zadziwiające jest podobieństwo rysów Chrystusa utrwalonych na najstarszych mandylionach malowanych w X wieku z Obliczem Boga z całunu turyńskiego. W Mandylionie ze wsi Wełykie koło Dobromila widać twarz Chrystusa otoczoną nimbem krzyżowym na pofałdowanej chuście rozpiętej pomiędzy strojnie odzianymi archaniołami Michałem i Gabrielem. Przedstawienie twarzy Jezusa wypełnia znaczną część kowczegu (wgłębienia) ikony. Słowo kowczeg w języku starocerkiewnosłowiańskim oznacza arkę i w ten sposób symbolicznie nawiązuje do starotestamentowej Arki Przymierza, której strzegły dwa cheruby. Przedstawienie wydłużonej w poziomie ikony Mandylionu umieszczane było na pionowej osi ikonostasu w nad Carskimi Wrotami i symbolizowało zawarcie Przymierza Boga z ludźmi i Odkupienie, a ponieważ pierwotnie nie zostało namalowane ludzką ręką, po grecku określano je jako Acheropoietos, a po rusku Spas Nierukotwornyj. W ikonie z Wełykiego krzyżowy nimb Chrystusa jest złocony i ozdobiony reliefową dekoracją spotykaną w zabytkach z XVI wieku. Ikona trafiła do zbiorów w 1945 roku z Ukraińskiego Muzeum „Strywihor”.