Zausznice gwoździowate typu scytyjskiego

Prezentowane na wystawie dwie zausznice gwoździowate odkryte w miejscowości Przędzel lub Kopki, gm. Rudnik nad Sanem, zaliczane są do typu podwójnie czopkowatych. Ozdoby te są masywnymi przedmiotami owalnie wygiętymi w łuk i zakończonymi z obydwu stron półkulistymi główkami. Średnica główek wynosi od 0,7-1,3 cm, długość od 2,5-1,8 cm. Miejsce odnalezienia trzeciej z zausznic nie jest znane. Ozdoba ta jest drobniejsza i lżejsza od dwóch pozostałych. Jej główka ma kształt lekko wypukłej tarczki i została wykonana z cienkiej blaszki. Część służąca do zawieszania ozdoby została wykonana z drutu. Średnica tarczki wynosi 0,9 cm. Zausznice gwoździowate datowane są od 2 połowy VII do VI-V w. p.n.e, czyli okres wczesnej epoki żelaza. Zausznice gwoździowate określane również kolczykami gwoździowatymi bądź zausznicami „scytyjskimi” są to zabytki wschodniego pochodzenia łączone z kulturą scytyjską, głównie z jej leśnostepowym wariantem. Przedmioty tego typu uznawane są za jedne z najbardziej typowych elementów stroju kobiecego w obrębie środowiska scytyjskiego. Funkcja jaką pełniły nie jest do końca jasna. Dość grube końce niektórych zausznic, prawdopodobnie nie pozwalały na zawieszenie ich bezpośrednio na uchu. Zabytki mogły być elementem większej ozdoby i stanowić część kolczyka. Możliwe, że były noszone we włosach nad uchem. Jedna z wysuniętych hipotez zakłada wywodzenie się ozdób tego typu z terenów Grecji. Poprzez obszary nadczarnomorskie mogły one trafiać na tereny zamieszkiwane przez Scytów, a następnie na zachód, między innymi do stref zamieszkiwanych przez społeczności tarnobrzeskiej kultury łużyckiej. Inna interpretacja dotycząca pochodzenia kolczyków gwoździowatych skłania badaczy do wywodzenia ich z obszaru Syberii Zachodniej. Ozdoby tego typu w bardzo szybkim tempie rozprzestrzeniały się nie tylko na terenach zajętych przez ludność scytyjską, ale również na terenach o odmiennej tradycji kulturowej. Nie można wykluczyć istnienia miejscowych pracowni wytwarzających tego typu ozdoby. O prowadzeniu takiej wytwórczości świadczyć może odkrycie pozostałości pracowni odlewniczej, a konkretnie form do odlewania zausznic na terenie osady w Zawadzie gm. Połaniec. Ludność tarnobrzeskiej kultury łużyckiej wzorując się na pierwotnych scytyjskich ozdobach mogła tworzyć formy nieznane Scytom.