Galeria rzeźb antycznych. (Głowy) [ZNr-747-ZNr-753, hol gł. bud.]
Galeria rzeźb wzorowanych na antycznych, z białego marmuru. Rzeźby są kopiami wykonanymi w włoskich pracowniach w okresie od końca XVIII do początku XX wieku. Przedstawiają popiersia znanych władców, uczonych oraz herosów z historii i kultury starożytnej Grecji i Rzymu. W okresie nowożytnym aż do początku XX wieku, w sztuce i architekturze wciąż powracano do klasycznego kanonu piękna. Zjawisko to spowodowało także popyt na rzeźby antyczne. Skutkiem tego, ówczesny rynek dzieł sztuki zalały ich wysokiej klasy. Do tej popularności przyczyniły się odkrycia archeologiczne, w XVIII wieku. W Polsce, podobne galerie rzeźb jak ta muzealna, były ozdobą wnętrz i ogrodów rezydencji magnackich. Modę tą spopularyzował Król Stanisław August Poniatowski. Jako wielki miłośnik sztuki, sprowadził do Polski kopie najpopularniejszych rzeźb starożytnych. Zatrudnił włoskich rzeźbiarzy, którzy na jego zamówienie wykonywali liczne dzieła. W galerii rzeźb antycznych, patrząc od lewej strony, w pierwszej kolejności stoi popiersie Marka Tuliusza Cycerona żyjącego w okresie od roku 106 do 43 p.n.e. Kopia wykonana w XIX wieku w nieznanej włoskiej pracowni. Cyceron był wybitnym rzymskim pisarzem, filozofem, mówcą oraz politykiem. Wywarł znaczny wpływ na literaturę nowożytna Europy, w tym na polskich pisarzy doby renesansu. Oryginalna rzeźba znajduje się w Galerii degli Uffizi we Florencji. Kolejna rzeźba określana jako portret Seneki. Powstała w florenckiej pracowni Antonia Frilla na początku XX wieku. Oryginał tej rzeźby znajduje się w Muzeum Narodowym w Neapolu. Do początku XIX wieku przedstawiony portret starszego mężczyzny wielokrotnie identyfikowany był jako Seneka. Dziś wiadomo, że jest to raczej podobizna Arystofanesa – greckiego komediopisarza z przełomu V i IV wieku p.n.e. Następna rzeźba przedstawia Homera. Kopia powstała w już wspomnianej pracowni Firlla w Florencji na początku XX wieku. Homer prawdopodobnie urodził się Smyrnie lub na wyspie Chios w VIII wieku p.n.e. Zapisał się w historii, jako najstarszy znany europejski poeta, autor eposów – Iliady i Odysei, również epopei komicznej Batrrachomyomachii oraz Hymnów homeryckich. Kolejne popiersie przedstawia Oktawiana Augusta w zbroi. Nie jest znana pracownia ani autor rzeźby, z pewnością powstała we Włoszech w 2 połowie XIX wieku lub na początku XX wieku. Oktawian August był pierwszym cesarzem Cesarstwa Rzymskiego, panował w latach 30 p.n.e do 14 n.e. Rządy Augusta zapoczątkowały erę względnego pokoju nazywaną w literaturze „złotym wiekiem”. Przyczynił się do rozbudowy i upiększenia Rzymu. Przemyskie popiersie jest kopią górnej części antycznego posągu – obecnie znajdującego się w Muzeum Watykańskim – Braccio Nuovo. W galerii antycznych dostojników zajmuje miejsce tylko jedna kobieta – Cesarzowa Sabina. Rzeźba powstała w nieznanym warsztacie, prawdopodobnie w Florencji pod koniec XVIII lub w XIX wieku. Vibia Sabina była żoną Hadriana Cesarza Rzymu panującego w latach 117-138 n.e. Zachowało się wiele różnych podobizn Sabiny. Ta prezentowana w muzeum ma niezwykłą fryzurę – była ona charakterystyczna dla mody za rządów dynastii Flawiuszów w latach 69-96 n.e. Potocznie nazywana „gniazdem os”. Cesarzowa Sabina po śmierci została zaliczona do pocztu bogów rzymskich. Następna rzeźba przedstawia popiersie Menelaosa. Rzeźba wykonana w nieznanym włoskim warsztacie w XVIII wieku. Popiersie stanowi fragment antycznej grupy przedstawiającą Menelaosa trzymającego martwe ciało Patroklesa. Obie postacie są bohaterami wojny trojańskiej opisanej w Iliadzie Homera. Pierwowzór rzeźby greckiego autora pochodzi z 1 połowy II wieku p.n.e. W późniejszych stuleciach powstało wiele jej wersji, ze zmienionymi szczegółami twarzy lub hełmu. Przemyska rzeźba najbliższe jest wersji pomnika z XVI wieku prezentowanej w Loggia del Lanzi we Florencji. W innych kolekcjach identyczne popiersia są interpretowane, jako wizerunek Ajaksa lub Głowa wyzwoliciela. Ostatnią rzeźbą w galerii jest Dionizos. Dzieło sygnowane przez Aleksandra Tippela, wykonane w 1786 roku w Rzymie. Dionizos w mitologii greckiej bóg płodności, wina, bóstwo dzikiej przyrody. Syn Zeusa i śmiertelniczki Semele. W sztuce, Dionizosa przedstawiano w różny sposób, jako dojrzałego, spasłego mężczyznę, innym razem jako pięknego młodzieńca. Prezentowane popiersie Dionizosa ukazuje młodego mężczyznę o idealnych, androgenicznych rysach twarzy. Mężczyzna o długich karbowanych włosach, przewiązanych wstążka i ozdobionych gałązkami bluszczu. Ta stylizacja wizerunku Dionizosa, do pewnego czasu, budziła wątpliwości. W historii przedstawienie interpretowano jako Ariadnę – żonę Dionizosa. Jednak istnieje inne dzieło, które posiada podobne cechy i zapewne było pierwowzorem dla przemyskiego Dionizosa. Mowa tu o posągu Dionizos z II wieku n.e. w zbiorach Galerii Borghese w Rzymie. Rzeźba ta jest kopią greckiego posągu z IV wieku p.n.e.