Udokumentowane użycie broni artyleryjskiej ogniowej w Europie miało miejsce w 1 połowie XIV wieku. Była to jeszcze dość prymitywna broń, ale rozwój artylerii postępował bardzo szybko. Już w następnym stuleciu wojska artyleryjskie funkcjonowały w większości krajów Europy, a armaty zyskały swój charakterystyczny kształt. Typowa armata składała się z lufy i lawety (łoża) – zwykle drewnianej podstawy, okuwanej metalem, zwykle wyposażonej w koła. Lufa dzieliła się zasadniczo na trzy części, określane jako sztuki: przednią – sztukę wylotową, środkową – sztukę czopową i tylną – sztukę denną. Części były wydzielane specjalnie uformowanymi pierścieniami. W środkowej części po bokach formowano specjalne czopy, które osadzano w łożu, a na wierzchu lufy uchwyty zwane delfinami, gdyż bardzo często odlewano je w tym kształcie. Pośrodku kopulastego dna znajdował się kulisty uchwyt denny, zwany gronem. Wierzch lufy często był dodatkowo zdobiony, np. herbem właściciela, nazwą lub znakiem do niej nawiązującym, lub innym motywem. Dopracowano także sposób ich produkcji. Lufy odlewano przede wszystkim z brązu, a najczęściej specyficznej odmiany zwanej spiżem dzwonowym, ze względu na właściwości tego stopu. Laniem dział, podobnie jak dzwonów, zajmowali się ludwisarze. Drugim metalem dość powszechnie używanym przy odlewie dział było żelazo nawęglone (żeliwo), o wiele tańsze od spiżu, ale o mniejszej wytrzymałości. Lufa armatki prezentowanej na ekspozycji została odlana z żeliwa. Jest ozdobiona motywem uskrzydlonej główki. Charakteryzuje się małym kalibrem i rozmiarami, co znacznie ogranicza jej możliwości bojowe, natomiast pozwala na oddawanie stosunkowo bezpiecznie salw na wiwat. Armaty małego kalibru, z których oddawano strzały na cześć ważnych osób lub wydarzeń były nazywane wiwatówkami i właściwie była to ich główna, jeśli nie jedyna funkcja. Używane były przez kilka stuleci, także w XIX wieku, kiedy armaty starego typu zaczęły zastępować nowoczesne działa. W niektórych miejscach, np. w jednostkach o historycznych tradycjach, są używane w funkcji wiwatówek do dzisiaj.
